Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft in samenwerking met het ministerie van Justitie en Veiligheid een nieuwe veiligheidsmonitor gepubliceerd van 2019. De publicatie richt zich vooral op de periode 2012–2019, maar laat ook trends zien vanaf 2005. In de rapportage is aandacht voor centrale vragen over het onderwerp veiligheid, zoals: hoe ervaren Nederlanders de leefbaarheid van hun woonomgeving; voelen zij zich er veilig; hoe vaak zijn ze slachtoffer van criminaliteit; wat vinden ze van het functioneren van de politie; welke maatregelen nemen ze om criminaliteit te voorkomen?

Uiteraard zijn we bij Awareways met name geïnteresseerd in het onderdeel cybercrime, wat in het hoofdstuk over criminaliteit een aparte paragraaf heeft. Sinds 2012 wordt in de Veiligheidsmonitor naast slachtofferschap van ‘traditionele’ criminaliteit namelijk ook aandacht besteed aan slachtofferschap van cybercrime; criminaliteit die te maken heeft met internet of andere digitale informatiedragers.

De Veiligheidsmonitor is een ander onderzoek dan het rapport Digitale Veiligheid en Criminaliteit dat afgelopen zomer verscheen. Daarnaast publiceerden we eerder deze week een blog over het CrowdStrike Global Threat Report, waarin een serieuze toename van (geavanceerde) eCrime werd genoteerd. Dat betreft met name cybercrime gericht op (internationale) bedrijven en organisaties, terwijl de Veiligheidsmonitor de situatie onder de Nederlandse bevolking bevraagt.

In 2019 is 13 procent van de Nederlanders slachtoffer geweest van een of meerdere cybercrimedelicten; een aandeel dat iets hoger ligt dan in 2017 (11 procent) en 2012 (12 procent). Hacken komt het meest voor, gevolgd door koop- en verkoopfraude, cyberpesten en ten slotte identiteitsfraude. Die laatste categorie is stevig gedaald. In de context van (digitale) identiteitsfraude wordt het zonder toestemming gebruiken van persoonsgegevens voor financieel gewin bedoeld. Dat zijn met name ‘skimming’ (het kopiëren van een bankpas of creditcard in een winkel of bij een pinautomaat) en phishing of ‘pharming’ (het kopiëren van betalingsinformatie via het internet, bijvoorbeeld via een gehackte computer of via een valse website), waarbij skimming stevig is afgenomen. In 2019 zijn er wel iets meer slachtoffers van phishing/pharming dan in 2017.

De Nederlandse Vereniging van Banken (NvB) meldde in november dat in de eerste helft van 2019 de schade door fraude in het betaalverkeer als gevolg van phishing en bankpasfraude met ongeveer een derde is toegenomen.

Een tweede vorm van cybercrime die is onderzocht is koop- en verkoopfraude via het internet. Hierbij gaat het om het niet leveren van gekochte goederen of diensten (koopfraude) en/of het niet betalen voor geleverde goederen of diensten (verkoopfraude). In 2019 is 4,6 procent van de Nederlanders slachtoffer geweest van koop- en verkoopfraude. Dit is hoger dan in 2017 (3,9 procent) en 2012 (2,9 procent). Die toename wordt voornamelijk veroorzaakt door de stijging van koopfraude, waarbij je onder meer moet denken aan nepshops (fake webshops) en fraudeurs die actief zijn op bijvoorbeeld Marktplaats.

Het aantal ondervonden delicten op het gebied van cybercrime in totaliteit bedroeg 22 per 100 inwoners. Net als het aandeel slachtoffers van cybercrime, is dit hoger dan in 2017 (19 per 100) en 2012 (20 per 100).

Je vindt het volledige rapport van het CBS via deze link.

1. PAS OP VOOR NEPSHOPS

In 2019 gaven we in Nederland met z’n allen 25,8 miljard euro uit aan producten en diensten op internet, opnieuw een stijging (van zo’n 7 procent) ten opzichte van het jaar ervoor. In het spoor van dat soort cijfers zijn fraudeurs en oplichters nooit ver weg. Wees daarom altijd op je hoede als je online aankopen doet, zeker als je een mooie deal voorgeschoteld krijgt via social media – die zijn vaak te mooi om waar te zijn.

Vertrouw op je onderbuik (dat ‘niet pluis’-gevoel is vaak terecht), dubbelcheck de domeinnaam (en: is er een veilige verbinding met https-certificaat?), en voed je online koopwoede in de eerste plaats bij het merk zelf; nepshops richten zich namelijk vooral op populaire, dure artikelen zoals merkkleding, elektronica en speelgoed. Bij dat soort producten moet je dus extra alert zijn. Zoek je sneakers of een nieuwe Apple, begin dan bij de officiële kanalen van het merk om een betrouwbare dealer te vinden, en staar je niet blind op de aanbiedingen in je instagram-feed.

2. PAS OP MET OPENBARE WIFI

Versleuteling heeft surfen op het web veiliger gemaakt, maar het gebruik van openbare wifi is nog altijd niet zonder risico’s. Bordjes met ‘Gratis Wi-Fi’ zijn populair, zeker in de trein, bij horeca onderweg of op je vaste flexplek buiten de deur. Wel zo handig toch? Helaas zijn die verbindingen erg onveilig: van wachtwoorden tot persoonlijke én zakelijke gegevens, de informatie op je laptop of smartphone is op een openbaar netwerk onvoldoende beveiligd.

Dat geldt ook voor openbare netwerken die wel met een wachtwoord zijn afgeschermd, zoals in die koffietent waar je een inlog bij je cappuccino krijgt. Hackers kunnen namelijk heel eenvoudig afkijken bij andere verbindingen binnen hetzelfde onbeveiligde netwerk.

Gebruik daarom altijd de internetverbinding (3G of 4G) van je telefoon, of vertrouw op een VPN-verbinding om je internetverkeer af te schermen. VPN staat voor ‘Virtual Private Network’, een privénetwerk tussen twee of meerdere apparaten. VPN-apps zorgen voor een verbinding waarbij al je internetverkeer versleuteld wordt om te voorkomen dat buitenstaanders zomaar toegang kunnen krijgen tot de informatie die je verstuurt of ontvangt. Je kunt daarmee veilig en anoniem internetten, ook op een openbare verbinding.

3. BLIJF ALERT OP PHISHING

E-mails die van je bank of creditcardbedrijf lijken te zijn, kunnen afkomstig zijn van een hacker die toegang probeert te krijgen tot je account. Door te klikken op een link in een van deze e-mails kan je naar een valse website worden gestuurd die is ontworpen om aanmeldingsgegevens of financiële informatie te stelen, of kan er malware of spyware op het apparaat worden geïnstalleerd. Het is beter als je de URL van de financiële instelling rechtstreeks in de browser typt.

Een bank, verzekeraar of abonnementendienst zal nooit via e-mail (of telefonisch) vragen naar je burgerservicenummer of je pincode, bankrekening of creditcardnummer. Ook zullen je nooit met een hyperlink doorsturen naar een website waar je om beveiligingscodes wordt gevraagd, zeker niet via een SMS’je of social media.

Deel deze gegevens daarom nooit als er in een e-mail om gevraagd wordt. En neem bij twijfel altijd contact op met de betreffende partij alvorens ergens inhoudelijk op in te gaan – grote kans dat de boodschap niet van hen komt.

Digitale fraude in het algemeen en phishing in het bijzonder beperkt zich allang niet meer tot e-mailverkeer alleen, dus wees ook bij je andere online gewoontes op de hoede. Kwaadaardige URL’s en linkjes die je om de tuin willen leiden zijn net zo goed op websites te vinden en worden bovendien steeds vaker ook via social media verspreid. Op Facebook en zeker via SMS/WhatsApp zijn fraudeurs doorgaans zelfs effectiever, omdat internetgebruikers daar eerder geneigd zijn een link te volgen dan in een dubieuze e-mail van een onbekende afzender. Zeker wanneer dat bericht van een bekende lijkt te komen. Klik dus ook elders op internet niet zomaar op een linkje!

LEES OOK: Opgepast voor dure telefoontjes uit het buitenland